Eğitim Aracı Olarak Oyun ve Oyuncak

Oyun öğrenmeyi içinde barındıran bir aktivitedir. Ama bu birinden öğrenmekten ziyade deneyimleyerek öğrenmektir ki bu da öğrenmenin en etkili halidir. ÇEşitli oyuncaklar ile oyun oynayarak geliştirilebilecek yetilerin bir kaçı: sosyal beceriler, fiziksel ve zihinsel beceriler, mantık yürütme, konsantrasyondur. Oyun oynamanın getiridiği pozitif etkiler çocuğun hayatında da belirgin bir şekilde gözlemlenebilir.

Oynamayı Öğrenmek

Ancak oyun oynamak öğrenilen bir aktivitedir. Her çocuk oyun oynamaya hazırdır ama bu hazır olma durumunun oyun oynamaya dönüşmesi ancak uyarım ve teşvik ile olur. İyi oyuncak çeşitleri bu konuda yardımcı olabilse de, oyuncak seçiminde asıl olan çocuğun yeterliliğini ve ilgi alanlarını göz önünde bulundurmaktır.

“Spiel Gut” Oyuncak Ne Demektir?

“Spiel Gut” oyuncak mührü Almanya’da 1954 yılında kurulmuş olan bağımsız bir dernek olan Arbeitsausschuss “Kinderspiel und Spielzeug eV” ın verdiği bir sınıflandırmadır. “Spiel Gut” un tam anlamı “İyi Oyna” dır.

“Spiel Gut” kriterlerine uygunluk denetlemesi ilk aşamada çoğunlukla gönüllüler tarafından gerçekleştirilir. Bu süreçte 0 ile 14 yaş arasına uygun oyuncak modelleri ve çeşitleri test edilir. Oyuncaklar, aile, yuva ve benzeri kurumlar tarafından test edilir. En son aşama ise uzmanlar tarafından bu mühre hak kazanan oyuncak modellerinin tespit edilmesidir. Seçim aşaması endüstri ve oyuncak üreticilerinden bağımsız olmaktadır. Bu mühre sahip olan oyuncaklar aşağıda belirtilen kriterlere tam olarak uygun demektir.

Mührün Amacı

• İyi oyuncakları desteklemek: İyi oyuncaklar, çocukların yeni şeyler deneyimlemelerine, konuşma becerilerini geliştirmelerine, keşfetmelerine, kuralları anlamalarına, sabretmeyi öğrenmelerine, doğaçlama ve inşa etmelerine yardımcı olur ve bu sayede fiziksel, zihinsel ve sosyal gelişimlerine katkıda bulunur. 

• Oynamanın önemi konusunda farkındalık yaratmak: Oyun, çocukların dünyayı keşfetme, henüz bilmedikleri kavramlarla yaratıcı bir şekilde tanışmalarına ortam sağlayan doğal bir yöntemdir. Oyun çocukların öğrenmek için gerekli olan düşünme süreçlerini deneyimlemelerine yardımcı olur. 

• Ebeveynlere yardımcı olmak: Bu kadar fazla seçeneğin olduğu bir ortamda doğru oyuncağı ayırt etmelerine yardımcı olmak. 

Oyuncaklarda neyi değerlendiriyorlar?

"Spiel gut" kriterleri arasında oyun değeri, malzeme, işçilik, yapı, dayanıklılık, tasarım, boyut, miktar, oyun veya yapım için talimatların kalitesi ve belirtilmiş yaş grubu için uygunluk yer alır. 

• Belirtilmiş yaş grubuna uygunluk:

Yalnızca yeni yürümeye başlayan çocukların ilgisini çeken, ancak daha büyük çocukların becerilerini gerektiren oyuncaklar, çocukların bu tür oyuncaklarla oynayamayacakları ve dolayısıyla onlara gerekli başarı duygusunu sağlamayacağı anlamına geldiğinden, "Spiel gut" mührü alamaz. Çocuklar böyle olumsuz deneyimler yaşamaya devam ettikleri sürece özgüven geliştirmekte zorlanacaklardır. Bunun yanında çok beceri gerektirmeyen oyuncaklar da hayal kırıklığına yol açabilecekleri için reddedilir.

• Oyuncak hayal gücünü teşvik ediyor mu?

 Oyuncaklar hayal gücünü harekete geçirebilir veya engelleyebilir. Bebekler hayal güçlerini en çok basit ama çok yönlü/açık uçlu oyuncaklarla geliştirirler. Bazı oyuncaklar gelişimlerini gereksiz yere sınırlar; örneğin, ses çıkartma özelliğine sahip arabalar, çocukların motor sesini kendilerinin taklit etmesini engeller. 

• Oyuncak, yaşa uygun yaşam deneyimlerine dayanıyor mu?

Çocuklar kendi deneyimlediklerinden yola çıkarak canlandırma ve taklit etme oyunları kurar, örneğin evin önündeki inşaat alanı veya kamp tatili gibi. Yaşa uygun konuların yeniden canlandırılmasına izin veren oyuncaklar, çocuğun bu yaşam deneyimlerini derinleştirmesine yardımcı olur.

Bir şeyleri pratik deneyim olmadan hayal etme yeteneği ancak kademeli olarak gelişir. Çocuk ancak büyüdükçe televizyon, bilgisayar ve resimli kitaplardaki hikâyeler kendi deneyimlerinin yerini alabilir - çocuk ne kadar küçükse bu o kadar az olur. 

• Oyuncak oynamak için çeşitli yollar sunuyor mu?

Oyuncaklar çok yönlü veya geliştirilebilir olmalıdır. Böylece uzun süre kullanılabilir ve / veya mevcut oyuncakları tamamlayıcı nitelikte kalabilir. Bu tür oyuncaklar, çocuklara yeni oyun oynama yolları yaratma imkânı sunar.

• Oyuncağın tasarımı, rengi ve şekli

Oyuncaklar, çocukların estetik şekiller, uyumlu renkler ve güzel tasarım konusundaki duyarlılıklarını geliştirmelerine yardımcı olur. Biçimi ve rengi basit olan oyuncaklar, çocukların temel unsurları tanımasına yardımcı olur. Gereksiz süslemeler ve abartılı renkler, onları gerçek oyundan uzaklaştırır. 

• Boyut

Oyuncak çok küçük, çok büyük, çok hafif veya çok mu ağır? Oyuncağın uygun boyutu, amacına ve oynayacak çocuğun yaşına bağlıdır. Çocuklar hâlâ kavrama yeteneğine tam sahip değilken, sıkıca tutabilecekleri oyuncaklara, örneğin daha büyük bloklara veya iki eliyle yakalayabilecekleri büyük bir topa ihtiyaç duyarlar.

Oyuncak seçiminde bir diğer önemli husus oyuncağın ağırlığıdır: büyük tahta bir  kamyon hızlı bir şekilde devrilmeyebilir, ancak yeni yürümeye başlayan bir çocuk tarafından taşınamayacak kadar da ağırdır.

• Doğru sayı ve doğru miktar?

Küçük ama çok yönlü ve doğru seçilmiş bir oyuncak yelpazesi, fazla sayıda ama rastgele oyuncak envanterinden çok daha değerlidir. Örneğin inşa etmeye ilk denemeler için çok az blok yeterlidir ve boyama için ise başlangıçta sadece birkaç renk ve çok sayıda kâğıt yeterli olacaktır. 

• Oyuncaklar ve çalışan parçaları nasıl tasarlandı?

Oyuncağın tasarımı ve mekaniği çocuklar için kolayca görünür ve anlaşılır olmalıdır. Başlangıçta basit teknik ilişkiler hakkında bir fikre sahip olmak, güzel ve şık bir dış tasarımdan çok daha önemlidir.

Görünmez hareket mekanizmalarına sahip oyuncaklar bu tür oyuncakların nasıl çalıştıklarını zaten bilen çocuklar için uygundur. 

• Dayanıklılık ve kullanım ömrü oyunun amacına uygun mu?

Bir oyuncağın dayanıklılığı, amacına ve kullanım süresine uygun olmalıdır. Çocuklar, hassas şeylere özen göstermeyi yavaş yavaş öğrenir.

Çabuk yıpranan oyuncaklar, çocuklar ve oyuncaklar arasında arzu edilen kalıcı ilişkiyi engeller. 

• Oyuncak güvenli mi?

Güvenlik, her oyuncak ve her çocuk için farklı bir anlama gelir. Bebek oyuncakları özel bir dikkatle yapılmalı ve seçilmelidir.

Mevcut güvenlik standartları, "Spiel gut" değerlendirmesinden önce üretici tarafından onaylanmalıdır. Ancak güvelik standartlarına uygunluk kaliteyi garanti etmez, yalnızca standartlarda belirtilen güvenlik koşullarının sağlandığını ifade eder. 

• Oyuncak çevre dostu mu?

Bir oyuncağın ne kadar çevre dostu olduğu, kullanılan malzeme, üretimin çevreye etkisi, kullanımı ve atık haline gelme durumu, oyuncağın dayanıklılığı, tamir edilebilirliği ve geri dönüşüm seçenekleri ile değerlendirilir. 

*Bu makale spiel gut internet sitesinden uyarlanmıştır.

https://www.spielgut.de/ueber-uns/